- Home
- Gewelven én vakmanschap behouden voor de toekomst!
Gewelven én vakmanschap behouden voor de toekomst!
Written by Ingrid Roefs
04 dec 2020
Fotografie: Dolf Middelhoff
Half april zijn wij gestart met de restauratie van de grotendeels door brand verwoeste Sint Urbanuskerk in Bovenkerk (Amstelveen). Het herstel bestaat voor het overgrote deel uit het restaureren van de hele houten kap en veel gemetselde gewelven. Een prachtige klus voor onze restauratievakmannen. We praten erover met projectleider Evelien Schrijver.
In september 2018 werd Bovenkerk opgeschrikt door een brand in ‘hun’ Sint Urbanuskerk. De volledige houten kap werd verwoest, net zoals een groot deel van de gemetselde gewelven. Van de gewelven die nog wél bleven staan, bleek een aanzienlijk deel dusdanig beschadigd te zijn, dat instorting mogelijk was. Dit zou een soort kaartenhuiseffect tot gevolg kunnen hebben. Het dorp nam in al haar veerkracht al snel de beslissing dat de kerk - een ontwerp in de typerende neogotische stijl van architect Cuypers - in al haar glorie hersteld zou moeten worden.
Veiligheid ook hier prioriteit
Evelien: “Zij kozen ons voor die opgave, vanwege onze zeer ruime ervaring met dit soort metselwerk. Daarnaast waren ze gecharmeerd van het feit dat we dit project actief wilden inzetten voor de opleiding van restauratiemetselaars. Bovendien viel ons Plan van Aanpak op.” Ze legt dat uit. “Kijk, de kerk was niet overal veilig te betreden. Vooral viering en priesterkoor waren onveilige zones. Om die te verbeteren, moest je die dus eigenlijk eerst ondersteunen. Maar omdat je er niet onder mocht, was dat een grote uitdaging. Onze aanpak? We bouwden in de veilige zone een torensteiger, die we vanuit die veilige zone transporteerden naar de onveilige zone. Daarna bouwden we vanaf de veilige steiger een soort ‘crash deck’ – dat we van tevoren uitvoerig getest hadden - richting de torensteiger in de onveilige zone. Zo maakten de steigerbouwers een veilig werkgebied waaronder ze de rest van de steigers konden bouwen.”
Ondersteuning
En toen dus aan de slag? “Ja, na deze fase konden we de gewelven gaan ondersteunen met mallen onder de onveilige gewelven. Deze hadden we vooraf laten maken in een fabriek, op basis van 3D scans van de kerk. Dat eigenlijke ondersteunen was overigens nog een hele klus, want ieder gewelf was weer nét anders van vorm of afmeting, met andere schade én op grote hoogte. Maar het is allemaal gelukt en zo konden we uiteindelijk beginnen met het restauratiemetselwerk. Nu eerst het herstellen van de oude gewelven en daarna, als de kap erop zit, het metselen van nieuwe. We verwachten daar trouwens iets eerder mee te starten dan vooraf voorzien, omdat tot nu toe alles prettig mee heeft gezeten,” aldus Evelien.
Vakmanschap doorgeven
Zij vervolgt: “Wist je trouwens, dat er echt maar heel weinig metselaars in Nederland zijn die dat kunnen, het restaureren van oude en metselen van nieuwe gewelven? Maar wij hebben bij Nico de Bont echt een topper op dat gebied: Hans van Eert. Hij heeft alle benodigde kennis en ervaring. Hoe moeten de stenen meelopen met de boog? Wat voor mortel is er nodig? Al dat soort dingen weet hij als geen ander. Straks, als we starten met de nieuwe gewelven zal hij hier dan ook regelmatig aanwezig zijn om die kennis door te geven aan eigen en ingeleende restauratiemetselaars. Een prachtige kans natuurlijk ‘voor de toekomst van ons verleden’, want ga maar na: hoe vaak worden er nog gewelven gemetseld in Nederland?”
