Restauratie en verduurzaming van Huis te Manpad in Heemstede
Team Nico de Bont Amsterdam werkt aan de restauratie en verduurzaming van Buitenplaats Huis te Manpad, naar ontwerp van Onderwaater architecten ingenieurs. Uitvoerder Koen van der Eng geeft een inkijkje in de komende werkzaamheden. Het interview verscheen in het Haarlems Dagblad (Marcel Tabbers/Mediahuis Nederland BV).
De steigers staan bijna klaar voor gebruik rondom het monumentale herenhuis op de buitenplaats Huis te Manpad langs de Herenweg in Heemstede. De komende periode wordt de restauratie en verduurzaming uitgevoerd aan het historische pand uit 1635. Naar verluidt zijn de werkzaamheden na de bouwvak in 2025 klaar.
,,Eindelijk gaat het gebeuren", laat Koen van der Eng van aannemer Nico de Bont weten. ,,Er is twee jaar voorbereiding aan vooraf gegaan. Het plan is afkomstig van Onderwaater Architecten Ingenieurs in samenwerking met diverse specialisten. Er is onderzoek gedaan naar de bouwhistorische achtergrond en de kleuren. Het wordt technisch goed uitgevoerd om het zo origineel mogelijk te houden. Alles is erop gericht dit rijksmonument op een duurzame wijze door te geven aan de toekomst."
We maken een rondje om het huis dat voor de huidige bewoners in winterperiode onbewoonbaar is. ,,Nu is dat nog veel te koud, maar door het dak dun te isoleren aan de buitenzijde, bespaar je veel warmteverlies. De ramen worden voorzien van dubbel glas met cryptongasertussen. De buitenste laag bestaat dan uit monumentaal glas." Is dat zo oud dan? ,,Nee, dat is nieuw glas, alleen niet zo strak. Het raam oogt dan een beetje gerimpeld of golvend zoals ze dat vroeger hadden."
Freeswerk
Het aantal ramen liegt er niet om. In totaal zijn het er 970. ,,Er staat daar een loods, waarin de werkzaamheden allemaal direct wordt uitgevoerd. Soms is dat heel minutieus freeswerk. De ramen worden namelijk gemaakt zoals ze origineel zijn bedoeld. Aan het schuifgedeelte komen bijvoorbeeld weer gewichten te hangen en het beslag komt in oude staat terug."
De manier waarop Van der Eng over het werk praat, geeft aan dat de liefde voor het vak diep zit. ,,Ik was 16 jaar en begon bij een aannemer die aan restauratiewerk deed. Daarna heb ik niks anders meer gedaan", legt hij op 38-jarige leeftijd vol passie uit. Hij vervolgt snel met zijn uitleg. ,,Als je naar het dak kijkt wordt alles weer met nieuw lood bekleed." En is een speciale techniek om het lood aan elkaar te maken. ,,Dat heet een felsverbinding. Lood heeft de eigenschap dat het bij warmte flink uit kan zetten en dat wordt hiermee ondervangen. "Het zinkwerk is volgens de uitvoerder 'minder spannend'. ,,Aan het gootwerk is niet zo veel veranderd de laatste eeuwen."
En dan de dakpannen. ,,Die worden allemaal uitgenomen, zoals dat heet. De slechte worden vervangen door exemplaren die we uit een depot halen. Zoals eerder gemeld isoleren we vanaf de buitenkant. Daar gebruiken we een biobased materiaal voor."
De verandering die nu nog zichtbaar is zie je in het voegwerk. ,,Het mortel, op basis van kalk, ziet er nogal vlekkerig uit. Dat kan niet anders na zo'n vierhonderd jaar. We proberen dit voegsel zo origineel als mogelijk na te maken. Daarbij kijken we naar het type kalk, de korrelgrootte en de mengverhouding met het zand dat is gebruikt. Je ziet op sommige stukjes dat cement is gebruikt bij herstel. Dat heeft de eigenschap dat het hard is waardoor de baksteen afbrokkelt in plaats van de voeg. De voeg moet dus altijd zachter zijn dan de baksteen die wordt gebruikt."
Aan de zijkant van het huis staat nu een constructie van stalen balken in het steigerwerk. De reden van het robuuste bouwwerk is simpel. ,,We gaan het terras aanpakken. Dit deel stamt uit 1954, maar er is betonrot geconstateerd. Dat gaan we herstellen en dan kan er niet zoveel gewicht op komen te staan." En dan is er nog het nodige reinigingswerk te doen. ,,Dat gebeurt door het natuursteen en de bakstenen met het metsel- en voegwerk zacht te wassen met warm water onder lage druk. Fijn schuren en polijsten heet dat."
Belletje
We lopen een stapel groene raamluiken voorbij. Klaar voor onderhoud, zo te zien. Eenmaal aan de voorkant valt het brugwerk richting Herenweg op. ,,Door de normale poort kunnen de vrachtauto's niet rijden. Die is te smal. Bovendien is 50 ton niet niks en is de andere brug over de slotgracht verstevigd met stalen rijplaten", licht Van der Eng toe. Tot slot kijkt hij nog even omhoog naar de familiewapens en klok in de gevel. ,,Die gevelstenen gaan eruit en de klok wordt gerepareerd. Inclusief het belletje dat weer gaat rinkelen. Over een tijdje kan iedereen die langsrijdt precies zien hoe laat het is."
Interieurs
Naast de buitenkant komen ook diverse historische interieurs aan de beurt. Die worden in een latere fase gerestaureerd en op onderdelen gemoderniseerd. De bijzondere wandschilderingen van Jurriaan Andriessen, in de eetzaal, zullen eveneens door een gespecialiseerd restauratieteam volledig worden hersteld.