Veiligheidsontbijt - samen bewust van onbewust gedrag
Bij Nico de Bont en Hazenberg schenken we veel aandacht aan veiligheid. Door ons programma Veiligheid is Prioriteit (VIP) is veiligheid de afgelopen jaren duidelijk meer onderwerp van gesprek geworden; op kantoor en op de bouwplaats. Het leidde tot een veiligere bouwplaats, minder ongevallen en we staan inmiddels op Trede 4 van de Veiligheidsladder. Voor ons een bevestiging dat het programma zijn vruchten afwerpt.
Het gesprek over veiligheid voeren wij ook met onze belangrijke partners: onderaannemers en opdrachtgevers. Want: veiligheid is nooit concurrerend, maar iets van ons samen. In het najaar van 2024 organiseerden wij enkele keren een Veiligheidsontbijt voor onze partners. Onder begeleiding van KPE analyseerden wij ons onbewuste gedrag. Het leverde serieuze en ook hilarische momenten op. Over één ding was iedereen het eens: laten we voor elkaar zorgen, want veiligheid is nooit te 'bont'.
In beeld: Veiligheidsontbijt
Bouwen aan bewust veilig gedrag
Joep Verhoeven is KAM Adviseur bij Hazenberg en Nico de Bont en mede verantwoordelijk voor het veiligheidsbeleid. Hij vertelt: “Wist je dat meer dan 99% van je gedrag onbewust is? Van ademhalen tot je armen op een bepaalde manier over elkaar doen. Je denkt er niet bij na. Veel repeterende handelingen doen we op de automatische piloot. En dat kan soms tot onveilige situaties leiden. We hebben anderen nodig om ons bewust te worden van onbewust, onveilig gedrag.”
Gedrag en ons brein
Ron Koenen van KPE Groep nam ons mee in de wereld van gedrag. “Waarom doen of laten we bepaalde dingen? Waarom is het zo lastig om gedrag te veranderen? En wat is de invloed van het gedrag van de ander op veiligheid?” Aan de hand van vele voorbeelden gaf hij een inkijkje in ons gedrag. Er zijn drie soorten gedrag: aangeboren, aangeleerd en aangezet gedrag.
Aangeboren gedrag: oertijd
We hebben allemaal kronkels in ons brein uit het verre verleden die in de huidige tijd soms slechte invloed hebben op ons gedrag. Ron: “We willen bijvoorbeeld energie sparen en kiezen vaak de kortste route: olifantenpaadjes. Ook al bespaar je soms maar enkele seconden en is die route minder veilig. We willen ook goed zorgen voor onze ‘stam’ - ook al hebben we daar tegenwoordig meerdere van. Dat kan zorgen voor lastige en soms onveilige situaties."
Aangeleerd gedrag: levenslessen
Naast aangeboren gedrag ontstaat tijdens je leven aangeleerd gedrag: door bijvoorbeeld wat je van je familie meekrijgt en leert en door je ervaringen. “Dat gedrag ontstaat en groeit en daar vertrouw je op," vertelt Ron. "Al duizend keer het dak op zonder borging; het gaat toch altijd goed? Er kunnen ook vooroordelen door ontstaan over aangeleerd gedrag van anderen."
Aangezet gedrag: afzetting
Soms is het voor de veiligheid noodzakelijk om mensen te dwingen bepaald gedrag te vertonen. Denk aan een veilige route over de bouwplaats. Ron: “Dan zorg je voor een afzetting. Zo zet je mensen aan tot veilig gedrag. Maar onze kronkels uit de oertijd komen altijd nog bovendrijven, dus de afzetting moet niet te omzeilen zijn.”

Techniek - systeem - cultuur - mens
De groep krijgt een les stapsgewijs incidenten verminderen. “Als eerste wordt een technische aanpassing gedaan: een autogordel of veiligheidsschoenen op de bouw. Vervolgens worden regels ingesteld - systemen - zodat die techniek niet meer vrijblijvend is.” Cultuur is de derde stap, vertelt Ron: je doet wat de groep doet. “Een verplichte helm op de fiets? Als de groep dat nalaat, doe jij dat ook.” Een eenvoudige definitie van cultuur is dat cultuur de optelsom is van individuele gedragingen in de groep. De vierde stap is dan ook het individuele gedrag één voor één te veranderen. “Men volgt daarin vaak de leider: geef altijd het goede voorbeeld en blijf consequent.”
Van aangezet gedrag naar bewust veilig gedrag
De drie veiligheidsontbijten zaten vol herkenbare situaties en leverden voor velen een vernieuwde blik op het eigen gedrag op. Joep vertelt: “De veiligheidsschoen is inmiddels gemeengoed geworden, we dragen ze zelfs bij klussen thuis. De bouwhelm – niet zo comfortabel - heeft nog wat werk nodig voordat we die onbewust automatisch opzetten.”
Veiligheid in voortraject
Aan de hand van diverse stellingen werden de groepen uitgedaagd met elkaar het gesprek aan te gaan. Waar kunnen we elkaar versterken om het nog beter te doen en naar bewust veilig gedrag toe te werken? Iedereen zag in dat veiligheid al in een vroeg stadium van een project nadrukkelijk op de agenda moet staan. Zo kan het in alle keuzes worden meegenomen.
